Verdeling taakvelden naar programma’s

De gemeente Eindhoven heeft ervoor gekozen om de programmaindeling te laten aansluiten op de BBV-indeling en rubricering van de taakvelden. De toelichting op de baten en lasten van de taakvelden is derhalve 1 op 1 terug te vinden binnen de programma’s.

De algemene dekkingsmiddelen zijn verwerkt in het 'overzicht van baten en lasten in de jaarrekening'; de baten lokale heffingen maken onderdeel uit van de taakvelden '061 OZB woningen', '062 OZB niet woningen' en '064 Belastingen overig', de overige dekkingsmiddelen zijn begroot en gerealiseerd binnen de taakvelden '05 Treasury', '07 Algemene uitkering en overige uitkeringen gemeentefonds' en '08 Overige baten en lasten'.
Algemene dekkingsmiddelen worden nader gespecificeerd en toegelicht in bijlage 1 'Kerngegevens, algemene gegevens en algemene dekkingsmiddelen'.

Toelichting algemene dekkingsmiddelen en het bedrag voor onvoorzien

De algemene dekkingsmiddelen vormen de basis om de uitgaven in het kader van de verschillende programmaonderdelen te dekken. In het voorgaande overzicht is aangegeven uit welke onderdelen deze algemene dekkingsmiddelen bestaan. Hieronder volgt voor de belangrijkste onderdelen een toelichting op het verschil tussen het in 2018 begrote en gerealiseerde bedrag.

Lokale heffingen waarvan de besteding niet gebonden is

Het totaal van de van de lokale heffingen waarvan de besteding niet is gebonden bedraagt in de jaarrekening 2018 € 61,2 miljoen, wat € 0,8 miljoen hoger is dan begroot.

Uitkeringen Gemeentefonds

De uitkeringen uit het gemeentefonds vertonen een positief resultaat van € 22,47 miljoen. Dit komt door een nagekomen resultaat over 2016 en 2017 van € 237.000 voordelig en € 412.000 voordelig als gevolg van de definitieve vaststelling van statistieken. Voor het uitkeringsjaar 2018 hebben we in december geld ontvangen voor tien incidentele onderwerpen, zoals de pilot aardgasvrije wijken (samen € 6 miljoen voordelig). Dit geld is gestort in de reserve gemeentefonds (nadelig € 6 miljoen). Ook voor 2018 zijn statistieken aangepast (€ 223.000 voordelig). De IU Sociaal Domein is in realisatie € 96.000 nadelig, veroorzaakt door de extra bijdrage aan Bergen op Zoom voor Beschermd Wonen. Grootste resultaat betreft de uitkering van de voorziening knelpunten Sociaal Domein (stroppenpot) (€ 21,694 miljoen voordelig).

Dividend

Eindhoven Airport en de Enexis-groep keerden allen een dividend uit in 2018.

Saldo financieringsfunctie (renteresultaat)

In de primaire begroting was een renteresultaat voorzien van € 401.000, dat ingezet is als algemeen dekkingsmiddel. Het gerealiseerde renteresultaat van € 1.186.543 is hoger dan de gewijzigde begroting van € 875.000 (V € 311.543). De voordelige afwijking is met name het gevolg van lagere externe rentelasten doordat minder lange financiering is aangetrokken door minder investeringen en doordat nieuwe leningen zijn aangetrokken tegen een lagere rente dan de vervallende leningen. Ook is door de positieve rente op kasgeldleningen een niet begrote opbrengst gerealiseerd. De verhoging van het rentepercentage op reserves en voorzieningen van 1,3% naar 1,6% zijn de lasten hoger dan begroot.Door minder investeringen is de interne renteopbrengst via de renteomslag lager.

Bedrag van de heffingen voor vennootschapsbelasting

Het bedrag voor de vennootschapsbelasting is nihil.

Bedrag voor overhead
Conform BBV worden hier alle overhead kosten verantwoord. Dit zijn hoofdzakelijk niet aan een taakveld toewijsbare personeels -en apparaatslasten.

Overige algemene dekkingsmiddelen

Door een eerdere stelselwijziging (BBV) wordt geen rente meer bijgeschreven voor reserves en voorzieningen, maar valt de rente vrij ten gunste van de algemene middelen. Door de verhoging van het rentepercentage op reserve en voorzieningen is de rentopbrengst ten gunste van de algemene middelen hoger dan begroot (V € 962.505).

Toevoegingen en onttrekkingen aan reserves

De mutaties op de reserves worden in hoofdstuk 2 programmaverantwoording in programma 0 ( taakveld 0.10) toegelicht.

Onvoorzien

Jaarlijks wordt in de begroting een bedrag van € 227.000 opgenomen voor onvoorziene lasten, voor niet begrote uitgaven die onvoorzien, onvermijdbaar en onuitstelbaar zijn. In 2018 is de post ingezet voor het auditplan 2018 (€ 20.000), constructie veiligheid breedplaatvloeren (€ 100.000), dienstverleningsplan jaarrekeningcontrole (€ 36.000) en extra inzet Arhi-procedure Nuenen (€ 50.000)

Een belangrijk financieel uitgangspunt voor het provinciaal toezicht is een reëel sluitende begroting. Dit houdt in dat bij de begroting aangegeven dient te worden of de begroting in evenwicht is, dat wil zeggen dat de jaarlijks terugkerende lasten zijn gedekt door jaarlijks terugkerende baten. Ook bij de jaarrekening moet hierin inzicht worden gegeven, oftewel de gerealiseerde baten en lasten dienen structureel in evenwicht te zijn. Is dit niet het geval dan roept dit vragen op over het reële gehalte van de begroting en is extra alertheid nodig bij het vaststellen van de nieuwe begroting. In hoofdstuk 5.2 is een overzicht opgenomen van incidentele baten en lasten. Hieronder is een recapitulatie opgenomen.

In de financiële hoofdlijn zijn de belangrijkste afwijkingen ten opzichte van de begroting toegelicht. De programmaverantwoording bevat per taakveld de financiële analyse. De analyse van het overzicht van de algemene dekkingsmiddelen is vooraan in dit hoofdstuk opgenomen.

Norm personeelskosten
Bij de jaarstukken 2017 is een motie aangenomen om de personeelskosten te maximeren op € 140,8 miljoen. Dit bedrag wordt jaarlijks verhoogd met ontwikkelingen op het gebied van cao/pensioenpremies en uitbreiding van taken, volumegroei (door conjuncturele ontwikkelingen) en invulling van nieuw gekozen beleid. Voor 2018 komt de norm met deze verhogingen uit op € 150 miljoen.  

In 2018 hebben we fors gestuurd op beperken van personeelskosten. Daarmee is in 2018 de realisatie € 141,5 miljoen (zie tabel hieronder) ruim onder de norm van € 150,0 miljoen.

¹⁾ Deze kosten zijn afgewikkeld met voorzieningen, hierdoor is er geen resultaat in de exploitatie.

²⁾ Deze kosten zijn geactiveerd (balanspost), daardoor is er geen resultaat in de exploitatie. Bij de investeringen is rekening gehouden met implementatiekosten (waaronder deze personeelskosten).

Gezien het negatief resultaat over 2017 was sturing op de personeelskosten in 2018 een speerpunt voor de ambtelijke organisatie. Door terughoudend om te gaan met invulling van vacatures en inhuur van personeel is een substantiële bijdrage geleverd aan de verbetering van het resultaat.

Financieel is er sprake van een positief resultaat van € 7,6 miljoen.

• Gemiddeld 29 fte vacature (voordeel € 1,4 miljoen).
• Circa 60 inhuurkrachten minder dan begroot (voordeel  € 5,1 miljoen).
• Er zijn vaste medewerkers gedetacheerd naar andere organisaties (voordeel € 1,2 miljoen).
• Meer opbrengsten/minder kosten inzake UWV, USZO, WAO en dergelijke (voordeel € 0,2 miljoen).
• Er zijn minder projecturen gerealiseerd dan begroot, dit doordat er meer uren voor specifieke onderdelen zijn gerealiseerd (nadeel € 0,3 miljoen). Zie hiervoor ook taakveld 8.3.

De hierboven vermelde cijfers betreffen de volledige analyse op personeelskosten. Hierbij is rekening gehouden met aanvullende personeelsgerelateerde kosten en opbrengsten.
De vaste personeelslasten in deze integrale analyse bevatten meer dan de  personeelslasten gepresenteerd bij  4.1 "Baten en lasten naar categorieën" (alleen vast personeel en inhuur).

De investeringen in economisch nut en de geactiveerde investeringen maatschappelijk nut hebben jaarlijkse kapitaallasten. Door wijzigingen in de investeringsplanningen ontstaat er een resultaat op kapitaallasten.
De kapitaallasten over de materiële vaste activa laten het volgende beeld zien:

Gemeente breed wijkt de realisatie van de kapitaallasten met € 1,6 miljoen af van de begroting. Een grote afwijking betreft extra afschrijvingen voor € 2,1 miljoen die niet begroot waren.
Tussentijds is geconstateerd dat de geraamde investeringen niet conform planning konden worden uitgevoerd (temporisering) onder andere voor verbouwingen dienstgebouwen, vervangingen automatisering, schoolgebouwen en vervangingen in sportcomplexen worden lagere kapitaallasten gerealiseerd dan begroot.
Bij de tweede tussentijdse rapportage zijn de kapitaallasten al bijgesteld conform de nieuwe planningen.

De extra afschrijvingen bedragen € 2,14 miljoen. Voor € 1,2 miljoen hebben deze betrekking op onder andere het saneren van aanwezige boekwaarden ten behoeve van sport. Een bedrag van € 0,3 miljoen heeft betrekking op een door brand verwoest onderwijsgebouw en extra afschrijving op cultuurpanden van € 0,5 miljoen.

In de gewijzigde begroting zijn de maxima voor de lasten vermeld die door de raad zijn vastgesteld per programma. In deze analyse brengen we in beeld of er bij programma's sprake is van een overschrijding op de gevoteerde lasten door de raad en of deze dan vervolgens als onrechtmatig kwalificeren.

Bij de programma's 4 en 5 is sprake van een overschrijding op de lasten. De overschrijding op de lasten bij programma 4 passen binnen het actueel beleid (het betreft voornamelijk overschrijding op  beheerkosten van de diverse panden). De extra lasten zijn gedekt door extra baten en bovendien is deze overschrijding onderdeel van de afwikkeling van het resultaat op onderwijshuisvesting met de reserve onderwijshuisvesting. Daarmee is geen sprake van een onrechtmatige last.
De gedetailleerde analyse van de afwijking is verwoord binnen taakveld 4.2 onderwijshuisvesting als onderdeel van de programmaverantwoording.

De overschrijding op de lasten bij programma 5 bestaat in hoofdlijn uit extra afschrijvingen omdat activa niet meer aanwezig zijn (1,1 mln.), extra afschrijven omdat de voorbereidingskosten Tongelreep niet tot een directe investering hebben geleid (0,6 mln. extra last) en de vordering op MGE wordt voorzien a.g.v. de huidige financiële positie van het MGE (1,0 mln.) Deze afwijkingen zijn binnen de programmaverantwoording nader toegelicht. Deze extra lasten passen binnen de regelgeving van het BBV en worden deels afgedekt door extra opbrengsten binnen het programma. De extra lasten tellen niet mee voor het oordeel over de rechtmatigheid omdat ze passen binnen bestaand beleid, deze hiaten niet eerder in beeld waren (en niet eerder gemeld konden worden) en omdat de correctie op de geactiveerde lasten een gevolg is van een voorgaand jaar.

Een aanvrager van een voorziening, zoals hulp in de huishouding, ondersteuning of een financiële tegemoetkoming (persoonsgebonden budget) is op grond van de Wmo een eigen bijdrage verschuldigd. Het CAK is het publiekrechtelijk zelfstandig bestuursorgaan (zbo) dat door de wetgever is belast met de berekening, oplegging en incasso van de eigen bijdrage. Door de systematiek te kiezen van het vaststellen van de eigen bijdragen door het CAK, heeft de wetgever in feite bepaald, dat de verantwoordelijkheid voor de juistheid en volledigheid van de eigen bijdragen geen gemeentelijke verantwoordelijkheid is. Dit betekent dat door de gemeenten geen zekerheden omtrent omvang en hoogte van de eigen bijdragen kunnen worden verkregen. Door de keuze van de wetgever valt dit derhalve niet onder de reikwijdte van de rechtmatigheidscontrole door de accountant van de gemeente.